Kıbrıs Savaşı Ne Zaman Oldu? TSK kod adı "Atilla Harekâtı" olan Kıbrıs Harekâtı, Başbakan Bülent Ecevit komutasında Türk Ordusu tarafından 20 Temmuz 197'te Kıbrıs'ta başlatılan bir askeri harekattır.
Kıbrıs Barış Operasyonu Ne Zaman ve Nasıl Gerçekleşti?
Harekatı’nın ilk kısmı, 15 Temmuz 1974'teki darbeden sonra Yunan hükümetinin desteğiyle düzenlendi. 14 Ağustos'ta başlatılan ikinci operasyon sonucunda Türkiye, Kuzey Lefkoşa da dahil olmak üzere adanın yüzde 37'sini kontrol altına aldı, adanın kuzeyinden 140.000 ila 200.000 Rum, adanın güneyinden ise 42.000 ila 65.000 Türk taşındı.
Türkiye Cumhuriyeti, harekatın Zürih-Londra Sözleşmesi'nin 4. maddesi uyarınca yapıldığını iddia ediyor, ancak BM ve Avrupa Konseyi bu operasyonu bir saldırı olarak değerlendiriyor. 20 Temmuz 1974'te BM Güvenlik Konseyi 353 sayılı Kararında şunları söyledi: "BM, uluslararası güvenlik ve barış için ciddi bir tehdit olan bölgede olağanüstü bir kızgınlık yaratmasından ciddi endişe duymaktadır. Yabancı ülkelerin askeri müdahalesi derhal sona erdirilmelidir." Operasyona karşı olduğunu açıkladı ve ateşkes çağrısı yaptı. BM Güvenlik Konseyi, 11 Mayıs 1984 tarihli 550 sayılı Kararında durumu bir "işgal" olarak nitelendirdi.
Kıbrıs Barış Harekâtı Parolası Nedir?
BM Güvenlik Konseyi'nin 353 sayılı kararının 5. maddesine göre Türkiye, Yunanistan ve İngiltere, Kıbrıs'ta anayasal düzeni yeniden tesis etmek için derhal müzakerelere başlamak zorunda kaldı.
Bu nedenle ilk Cenevre Konferansı 25 Temmuz 1974'te yapıldı ve altı gün sürdü; 30 Temmuz'da Cenevre Sözleşmesi'nin imzalanmasıyla sona erdi. Üç dışişleri bakanı, Kıbrıs Cumhuriyeti'nin Türk ve Yunan hükümetleri olmak üzere iki özerk hükümete sahip olduğunu kabul etti ve ortaya çıkan konuları gelecekteki toplantılarda tartışmayı kabul etti. (Parola : ''Ayşe Tatile Çıksın'' olarak tarihe geçmiştir.)
Kıbrıs Barış Operasyonunda Kaç Asker Vardı?
Kıbrıs Barış Harekâtı sonunda tarafların kayıpları şu şekilde oldu:
15 Türk Silahlı Kuvvetleri, 65 Deniz Kuvvetleri, 5 Hava Kuvvetleri ve 13 Jandarma olmak üzere toplam 98 şehit ve 1200 şehit verdi. Kıbrıs Türk tarafında 70 mücahit, 270 sivil ve 1000 kişi yaralandı. Kıbrıslı Türkler toplamda 1.672 şehit ve binlerce yaralı verdi. Yunanlılar 4 bin ölü ve 12 bin yaralı verdi. BM barış gücü askerleri de savaş dışında olmalarına rağmen hayatlarını kaybettiler: 3 Avusturyalı asker öldü, 24 Avusturyalı, 17 Finli, 4 İngiliz ve 3 Kanadalı asker yaralandı.
KKTC Kuzey Kıbrıs Kuruldu
18 Ağustos'ta sona eren barış harekâtı ile Türk ordusu büyük bir başarı elde etti ve adada bir barış dönemi başladı. Kıbrıs Barış Harekâtı sırasında Türk ordusu 498 şehit verdi. Kıbrıs Türk tarafı ise 70'i Mücahit olmak üzere 270 kişiyi kaybetti. Kıbrıslı Türk şehit sayısı genellikle 1.672 olarak verildi. Harekâtı sayesinde Kıbrıs'ın mevcut sınırları çizilmiştir.
Kıbrıs Türk Federasyonu 13 Şubat 1975'te kuruldu. Rauf Denktaş federasyon ve parlamento başkanı oldu. 15 Kasım 1983'te Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nin (KKTC) kurulduğu dünyaya ilan edildi. Rauf Denktaş aynı zamanda Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nin ilk cumhurbaşkanıdır.
Türkiye Kıbrıs Savaşı Harekâtı Öncesi Diplomasiyi Seçti
Darbe sonrası Türkiye, 1960 Garanti Anlaşması uyarınca diplomatik girişimlere öncelik verdi. Bu konuda, 17.-18. Temmuz 1974'te Londra'da darbe sonrası Türkiye ile İngiltere arasında yapılabilecek girişimler tartışıldı.
Müzakerelere Yunanistan garantör olarak davet edilmesine rağmen, Atina cunta yönetimi müzakerelere katılmadı. Dönemin Başbakanı Bülent Ecevit ile İngiltere Dışişleri Bakanı James Callaghan'ın görüşmelerinde İngiltere'ye ortak müdahale önerisinde bulunuldu.
20 Temmuz 1974'te Başbakan Ecevit ve yardımcısı Necmettin Erbakan, garantör hakkını kullanarak ve İngiltere'nin olumsuz yanıtı nedeniyle adadaki Türklerin güvenliğini göz önünde bulundurarak Kıbrıs'ta barış harekâtı başlatma kararı aldı. Harekâtı, Ecevit'in dünyaya tarihi açıklaması: "Biz adaya gerçekten savaş için değil, sadece Türklere değil, Rumlara da barış ve huzur getirmek için gidiyoruz." kelimelerle söyledi.
