Kıbrıs adası 9251 km kare yüzölçümü ile birlikte Doğu Akdeniz’in en büyüğü, Sicilya ve Sardunya’dan sonra ise Akdeniz’in üçüncü büyük adası olarak bilinir ve tarihi ile ilgili Lozan'da Kıbrıs kime verildi? Soruları sorulur.
Kıbrıs, yüzölçümü bakımından çok büyük olmamasına karşın, bulunduğu coğrafi konumun etkisiyle birlikte yüzyıllarca büyük güçlerin hakimiyeti altına almak istediği bir ada olmuştur. Kıbrıs’ı bu denli değerli yapan şey ise Anadolu-Suriye-Mısır üçgeninin orta kısmında yer almasıdır. Bu konumu sayesinde Ortadoğu petrolleri bakımından kilit bir konumda bulunur.
Lozan Konferansı ve Kıbrıs
Lozan Konferansı ile beraber silahların gücünden çıkılarak zeka ve diplomatik yeteneğin gücüne geçilmiştir. Mudanya Mütarekesi’nde başarılı olab sabırlı bir şekilde diplomasi izleyen İsmet Paşa, Hariciye Vekilliğine getirilmiştir. Bu başarısından daha sonra da Lozan’daki barış görüşmelerine katılması ile Ankara Hükümeti doğrultusunda Türk milletini temsil etmesi adına büyük görev ve sorumluluğa seçilmiştir.
İsmet Paşanın baş delege, Sağlık Bakanı olan Dr. Rıza Nur ve eski Maliye Bakanı olan Hasan (Saka) Bey delege, 21 tane danışman, 2 tane basın danışmanı, 1 tane danışman ve genel sekreter ile 1 mütercim ve 8 katibin yer aldığı barış heyeti oluşturularak Lozan'da Kıbrıs görüşmeleri yapılmıştır.
Lozan Görüşmelerinde Kıbrıs Konuları
Lozan Konferansı’nda ele alınmış olan başlıca konular beş ana kategoride özetlenir ve bunlar Kıbrıs ile ilgilidir. Sınırlar, iktisadi, kapitülasyon ve mali konular şeklinde özet yapılabilir Boğazlar ve Yunanistan'ı ilgilendiren sorunlar da ele alınmıştır.
Lozan Görüşmeleri iki farklı dönemde incelenir. 21 Kasım 1922 tarihi ile 4 Şubat 1923 tarihi arası İlk Dönemdir. 23 Nisan tarihi ile 24 Temmuz 1923 tarihi ise İkinci Dönemdir.
Lozan'da Kıbrıs'ın Durumu
Kıbrıs adasının 5 Kasım 1914 tarihinde İngiltere tarafından ilhak edilmesi üzerine Osmanlı İmparatorluğu, Kıbrıs üzerinde kısıtlı mevcut bulunan haklarını da yitirmiştir. Bu aşamada patlak veren savaş doğrultusunda ada, arka plana itilmiş ancak Lozan Barış Antlaşması kapsamında Türk siyasetine yeniden dahil olmuştur.
Kıbrıs adasının geleceğini tayin etmiş olan maddeler, antlaşma içesindeki 16. 20. ve 21. maddeler olarak bilinir. Bu maddeler dışında yer alan 12. madde ve 16. maddenin de anlaşılması gerekir.
Lozan Anlaşması'nda Kıbrıs Kimlere Verilmiştir?
Kıbrıs adası 21. madde kapsamında uygulanacak olan göç konusu ile büyük bir ayrılığı beraberinde getirmiştir. Adada yer alan Türklerin büyük bir kısmı anavatan kısmına göç etmek isterken, diğer bir kısım Türk de uzun zamandır adada yaşamakta oldukları ve düzen kurduklarından dolayı göç etmeyi düşünmemişlerdir. Bu konu içerisinde Kıbrıs basını oldukça aktif bir şekilde faaliyet göstermiştir ve insanların kararları üzerinde de etkili olmuştur. Göç etmeyi isteyen kişiler adadaki Rum faaliyetleri kapsamında artış yaşanacağını düşünmüşlerdir.
Ankara’nın adada yer alan tüm haklarından feragat etmesi doğrultusunda adadaki Türklerin hem sosyal hem de siyasal haklarını etkilemiştir. Türklerin güvenlikleri de önceki döneme nazaran azalmıştır. Lozan Anlaşması kapsamında adanın Kuzey kısmı Türklere verilirken, Güney kısmı Rumlara kalmıştır.
Kıbrıs'ta Yaşam Şartları
Lozan Anlaşması sonrası Türklerin adanın kuzey bölgesine geçmesi ile yeni bir yaşam oluşturulmuştur. Günümüze gelindiğinde Kıbrıs'ın kuzey kesimi Türklerden ve azınlıkla hala Rumlardan oluşur. Yaşam koşulları birçok ülke ile kıyaslandığında oldukça yüksek olduğu için bir çok yatırımcı bu bölgede ev alarak yatırım yapar.
Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nin sağladığı imkanlar doğrultusunda adada bir kişinin tek bir ev alabilmesi mümkün hale getirilmiştir. Kuzey Kıbrıs bölgesinde turizm üzerinden sağlanan gelir ve işsizlik oranının çok düşük olmasından ötürü yatırımcıların ilgisi bu bölgeye kaymıştır. Ev alma işlemleri de çok kolay bir şekilde yapıldığı için adada birçok kişinin kira yerine ev sahibi olduğu bilinir. Satılık ev fiyatları da oldukça uygundur.
