Kıbrıs'ı gezmeye gelen turistler bölgenin tarihini araştırırken Türkler ve Rumlar arasında yaşanan savaşları merak ederek, Kıbrıs savaşı kaç yıl sürdü? Sorusunu soruyor. Ancak savaş sürecini öğrenmeden önce olayların arka planı ve nasıl cereyan ettiğine göz atmakta fayda vardır.
Kıbrıs Halkları Savaş Sürecine Nasıl Gitti?
Türkler ve Rumlar arasındaki gerilimin temelleri Osmanlı İmparatorluğu'na kadar dayanır. Çünkü mevcut devlet burayı 1878 senesinde 50 yıllık bir süre ile Birleşik Krallığa kiralamıştır. Ancak buradaki husumet tamamen siyasaldır. Silah ile çatışma şeklini almamıştır.
1920 yılına gelindiğinde Rumlar Yunan topraklarına dahil olmak istedi.
Birleşik Krallık buna onay vermeyince Rumların öncelikli hedefi Birleşik Krallığı ada topraklarından atmak oldu. Bu süreç 1960 senesinde Kıbrıs Cumhuriyeti'nin önünü açtı. Bu süreçte Rumlar, Türkler ile ortam bir vatanda yaşamayı da kabullenmediklerinden Türk halkına saldırılarda bulundular.
1963 - 1964 Olaylarına Giden Kıbrıs Savaşı Süreci
1960 senesine kadar adanın egemenliği İngilizlerin elindeydi. Rumlar ve Türklerin ortak devleti için oluşturulan anayasa kısa bir süre uygulandıktan sonra husumet yaşanmaya başladı. Rumlar adanın Yunanistan'a, Türkler ise adanın Yunanistan ve Türkiye arasında adil bir şekilde pay edilmesini istemesi sorunların temelini oluşturdu.
Bu sırada çok sayıda anayasa tasarısı yapıldı ama Rumlar tarafından hiçbiri kabul görmedi. Anayasa da nüfus açsından kendilerinden daha az olan Türklerin haklarının olması gerekenden daha geniş tutulduğu Rum halkınca savunuluyordu.
1963 - 1974 Yılları Arasında Yaşananlar ve Kıbrıs Savaşı
Olayların şiddetlenmesi en sonunda 1963 senesinde iki Kıbrıslı Türk vatandaşın öldürülmesi ile patlak verdi. Kanlı Noel adı verilen bu toplumsal olaylarda ada polisinin de olaylara göz yumduğu tarihsel süreç içinde anlaşılmıştır. Cumhurbaşkanı ve Türk temsilci başkan yardımcısının tüm çağrılarına rağmen olaylar büyüdü ve silahlı mücadele süreci başladı.
Türk askerleri Lefkoşa- Girne civarında bir hat oluşturdu. Barış sürecine girene kadar bu bölgeden gerçekleşen Rum geçişlerine BM birliklerince eşlik edildi. 11 yıl boyunca bir çok Türk ve Rum vatandaş hayatını kaybetti. Köyler yakıldı ve yıkıldı. Türk temsilciliği yönetimden elini eteğini çekmek durumunda kaldı.
1974 Yılında Yapılan Kıbrıs Savaşı Harekâtları
Kıbrıs'ta olayların iyice kızışması üzerine Türkiye'de duruma destek verilmesi gerektiği kararına vardı. Türkiye kendi içinde muhalefet partileri ile de bir araya gelerek fikir birliğine vardı. Yine İngiliz ve Amerikan Büyükelçiliklerine Kıbrıs Türklerine destek verileceği bildirildi.
İngilizler ve Amerikalılar Türkiye gibi konuya yaklaşmasa da Türkiye barış hareketi olarak yaklaşımını sürdürme konusunda kararlıydı. Kıbrıs'ta gerçekleşen Sampson Darbesi'nin ardından Türkiye oy birliği ile harekât için gerekli hazırlıklarını başlattı. Türkiye filoları 19.07.1974 tarihinde Mersin'den yola çıktı. Ulaşılması gereken hedef noktası Girne'ydi. Bir taraftan da sahte çıkartma filosu Mağusa taraflarına doğru yol aldı.
Birinci Harekât: 20 Temmuz günü hem denizden hem de havadan adaya çıkartma yapıldı. Yunanlılar taarruza başladı. Ardından Girne boğazı üzerinde mücadele başladı ve Türk kuvvetleri galip geldi. Harekât üçüncü güne ulaştığında diğer devletlerin baskısı sonucu Türkler ateşkes yaptı. Sonuçta darbe hükümeti görevi bıraktı.
İkinci Harekât: Anayasa faaliyetleri ile ilgili görüşmeler için Birinci ve İkinci Cenevre Konferansları düzenlendi. Ancak iki devlet arasındaki anlaşmazlıklar, Rumların Türkleri esir alması gibi durumlar ile fikir birliğine varılamadı.
Rumlar Türk köylerinde soykırıma dönük girişimlerine devam edince Türkiye İkinci Harekâtı başlattı. Harekâtın üçüncü gününe gelindiğinde adanın %38'i ele geçirilmişti. İki tarafın da kayıpları büyüktü. Sonuç itibariyle Türkler adada, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti kuruldu.
