"Çoğunlukla Rum ve Türkler'den oluşan Kıbrıs Neden İkiye Bölündü?" sorusu Kıbrıs tarihini araştıranlar için merak konusu. 1963 yılında yaşanan ve günümüzde "Kanlı Nol" olarak anılan olayların arkasından üç garantör ülkenin -İngiltere, Yunanistan ve Türkiye- askerleri "Barış Koruma Kuvveti" adı verilen bir yapılanma oluşturmuştur. İngilizler, haritada Lefkoşa üzerinden bir hat çizmiştir. 1963 yılının son günlerinde belirlenen bu bölge "Yeşil Hat" ismiyle anılmıştır. Bu tarihten sonra Rumlar ve Türkler arasındaki sürtüşmeler daha da şiddetlenmiştir.
1960'a Kadar Olayların Arka Planı
Milliyetçilik akımının etkisiyle eskiden veri var olan Kıbrıslı Rumların Yunanistan ile birleşme fikr 1931 senesinde etkisini arttırmıştır. "ENOSİS" ismini verdikleri bu düşünce, 2.Dünya Savaşı ile birlikte daha fazla hız kazanmıştır. Var olan düşünceyi eyleme geçirmek için Yunanistan 1954 yılında konuyu Birleşmiş Milletlere taşımıştır.
1954 ila 1958 yılları arasında Birleşmiş Milletlere pek çok talepte bulunmuştur. Ancak bu girişimlerin hiçbiri başarılı ile neticelenmemiştir. Diplomatik ve siyasi yollar ile olumlu netice alamayan Yunanlılar, şiddet kullanarak çözüm yolu bulmaya çalışmıştır. Bunun üzerine EOKA isimli örgütü kurmuşlardır.
Özellikle Rum ve Türklerin karma olarak yaşadığı köylerde baskıları arttıran EOKA üyeleri, 33 köyden Türkleri göç ettirmiştir. Bunun üzerine Türkler de kendilerince silahlanma faaliyetlerine başlamış ve "adanın taksimi" fikrini savunmuşlardır. Sonuç olarak; İngiltere, Yunanistan ve Türkiye'nin öncülüğünde yapılan uluslararası antlaşmalarla 1960'ta Rumlar ve Türklerin ortak yaşayacağı Kıbrıs Cumhuriyeti kurulmuştur.
1960-1968 Arasında Yaşananlar
Adayı birlikte yönetme fikri Rumlar tarafından hiçbir zaman tam anlamıyla benimsenmemiştir. Bu sebeple her daim iki halk arasında problemler devam etmiştir. Kıbrıslı Türkler Rumlar ile eşit haklara sahip görülmemiştir. Yönetim, Rumların tekelinde seyretmiştir.
Gerilen iki halk arasındaki ilişkiler 1967'de Yunanlıların askeri darbe ile yönetimi ele geçirmesi üzerine daha da şiddetlenmiştir. Bunun üzerine Türkiye, ada üzerindeki nüfuzunu kullanacağı yönünde uyarıda bulunmuş ve Yunan tarafı askerlerini Birleşmiş Milletlerin kontrolünde adadan çekmiştir.
1968 yılına kadar yaklaşık 47 yıldır adanın akıbeti için müzakereler sürüyordu. Bu müzakerelerde neredeyse her konu görüşülmüştü. Birleşmiş Milletlerin önderliğinde yapılan bu görüşmelerde Türkler her zaman anlaşmaya ılımlı yaklaşırken, Rum kesimi adanın bölüşülmesiyle ilgili kısımları asla kabul etmemiştir.
Bölünmeye Giden Sürecinde Neler Yaşanmıştır?
1970'lere gelindiğinde ENOSİS fikrine ışık tutacak gelişmelerin yaşanmaması Yunanistan'ı rahatsız etmiştir. Yönetimdeki II.Makarios'un da bu konuda faaliyette bulunmaması üzere 1974'te cunta, adanın yönetiminin Yunan subaylar tarafından devralınması yönünde emir verdi. Böylece göreve Nikos Sampso Cumhurbaşkanlığı görevine geldi.
Ancak Yunanistan ile birleşme sağlanmadı. Kıbrıs bağımsız bir statüde yönetime devam etti. Bu darbeye karşı Türkiye harekete geçti. Daha önce yapılan Zürih ve Londra Antlaşmaları ile bölgedeki Türklerin haklarını koruma güvencesi olan Türkiye, Kıbrıs Harekatı’nı başlattı.
Bir Ada İki Ayrı Yönetim
Kıbrıs Harekatı'nın başarıya ulaşmasının ardından ateşkes ilân edildi. Böylece ada kontrolünün %37 artık Kıbrıs Türkü'nün elindeydi. Kuzey tarafında yönetimi ele geçiren Türklere karşı, kalan %632lük güney bölümü Rumların idaresinde kaldı.
Hâlen daha birbirlerinin sınırları içinde Rum ve Türk vardı. Rum bölgesindeki Türkler kuzeye, Türk bölgesindeki Rumlar güneye göç ettirildi. Ayrıca kuzey bölgesine Türkiye'den de göç etmek isteyenler için teşvik başladı.
Böylece 50.000 Kıbrıs Türkü kuzeydeki evlere taşındı. 1983 senesine gelindiğinde Kuzey Kıbrıslılar tek taraflı bir şekilde bağımsızlıklarını ilan ettiler. Kurulan Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti sadece Türkiye tarafından tanındı. Bölgede uluslararası anlamda resmi olarak Kıbrıs Cumhuriyeti adı altında tek bir yönetim vardır.
Comments