Tarihte Kıbrıs nasıl Türklerin oldu? Sorusuna bu yazıda açıklık getireceğiz. M.Ö'lerden günümüze uzanan süreçte bu ada pek çok halka ev sahipliği yapmıştır. Çeşitli ülkelerin yönetimine giren ada, uzun bir süre Osmanlı'nın elinde bulunmuştur. Osmanlı öncesi, Osmanlı yönetimi ve sonrasındaki dönemde Kıbrıs'ın tarihsel sürecine kısaca değinelim.
Arap-Bizans İttifakıyla Kıbrıs Hakimiyeti
M.S. 688 senesinde Bizans ve Emeviler arasında Kıbrıs üzerinde daha önce yapılmış olan antlaşmalara eklemeler yapılarak yeni bir antlaşma yoluna gidilmiştir. Buna göre;
Bizans, Emevi Devleti'ne 1000 Bizans altını ödeyecek
Bizans, Emevilere 50 ila 55 arasında esir ve at verecek
Kıbrıs'ın yıllık vergileri iki devlet arasında eşit şekilde paylaştırılacak
Kıbrıs özerk statüde iki devletin valilerince yönetilecek ve adada asker bulunmayacak
Kıbrıs adası 868 senesine kadar bu prensiplerle yönetilmiştir. Bu yılda Bizans'ta iktidar değişikliği oldu. Yeni kral Araplar ile olan iyi ilişkilerini bozarak onlara savaş açtı. Adadaki ikili yönetim Bizans'ın adayı tamamen ele geçirmesiyle son buldu. Ancak kısa süre sonra Araplar ada hakimiyetini ele geçirmeyi başardı.
Araplardan Cenevizlilere Kıbrıs
10.yüzyıla kadar Kıbrıs'taki Arap hakimiyeti devam etti. 964-966 seneleri arasında Bizanslılar Suriye'ye 40.000 kişilik orduyla sefere çıktı. Bu sırada Kıbrıs’ı da ele geçirdiler ve ada tekrardan Bizans hakimiyetine girdi. 966 yılından 1191'e kadar da Kıbrıs adasında Bizans yönetimi hakim oldu. 3.Haçlı Seferi sırasında dengeler değişti.
Çünkü İngiltere Kralı I. Richard adayı ele geçirdi. 1191 senesinde Kıbrıs'ın alındıysa da adanın yönetimini iyi sağlayamadılar. Bu durum halkın isyanına yol açtı. Bunun sonucunda Kıbrıs'ın yönetimi Tapınak Şövalyeleri'ne verildi. Ancak halk bu yönetimden de memnun kalmadı ve ikinciye isyan etti. Sadece bir sene Tapınak Şövalyeleri tarafından yönetilen ada tekrardan İngilizlerin eline geçti. 14.yüzyılda Kıbrıs'ta Cenevizlilerin iktidarı sürdü.
Kıbrıs Osmanlıların
1489'dan itibaren Venedik hakimiyetinde bulunan ada, 1570 senesinde Osmanlıların Venedikliler ile yaptığı savaşta Lala Mustafa Paşa komutasındaki ordu ve Piyale Paşa komutasındaki donanmanın başarılı savaşı sayesinde Osmanlı hakimiyetine geçti. 1571-1670 arasında Osmanlı Devleti bu adayı eyalete çevirdi.
Eyaletin merkezi olarak ise Lefkoşa seçildi. Ada, Osmanlı yönetimine geçtiğinde bölge halkının geneli Ortodokslardan oluşuyordu. Lala Mustafa Paşa Kıbrıs topraklarına ayak bastığında yerli halkın dini inançlarına ve geleneklerine saygı duyulacağı yönünde açıklama yaptı. Devam eden yıllarda Osmanlı yönetimi, Ortodoksların adada güç kazanmasını destekledi. Böylece adadaki Katolik varlığı güç kaybına uğradı.
Kıbrıs Adadaki İskân Faaliyetleri
1570 senesinde Kıbrıs Osmanlı hakimiyetine girdikten bir sene sonra adada nüfus sayımı yapıldı. Buna göre yerli halkın nüfusu 150.000 olarak tespit edildi. Buradaki Türk askerinin sayısı ise 30.000 olarak kayıtlara geçmiştir. 1572 yılında ise yapılan tespitler doğrultusunda adanın 76 köyünün boş olduğu, buralarda hiç bir vatandaşın yaşamadığı anlaşıldı. Aynı yıl çıka iskân kânunu çerçevesinde Karaman bölgesinden adaya Türkler göç ettirildi.
Bu göçler Beyşehir, Ürgüp, Niğde, Aksaray, Akşehir gibi Orta Anadolu halkından olan göçlerle devam etti. Göç eden ailelerden bölgeye alışma sürecini göz önünde bulundurarak üç yıl süreyle vergi alınmayacağı bildirildi. Böylece bölge ekonomisinin gelişmesi için oluşumlar başlatılmış oldu.
Günümüzde Kıbrıs
Bölgede Rumlar ve Türkler uzun yıllar boyunca bir arada yaşadı. Yakınçağ'da milliyetçilik akımının etkinliğini arttırması, Kıbrıslı Rumların ve Türklerin ilişkilerini de etkiledi. Bu halklar arasında mücadeleler başladı. Tabi bu süreçte ada hakimiyeti kimin elinde olacağı tartışılmaya başladı. Günümüzde bu iki halk adada bir arada ama ayrı yönetimler şeklinde yaşamaya devam etmektedir.
