Kıbrıs Harekatını Kim Başlattı? Kıbrıs Barış Harekatı müzakerelerin olumsuz geçmesi üzerine Ada'daki Türklerin güvenliği dikkate alınarak 20 Temmuz 1974 tarihinde dönemin Başbakanı Bülent Ecevit ve Yardımcısı Erbakan tarafından başlatılmıştır.
Kıbrıs Nasıl Kuruldu?
Kıbrıs Cumhuriyeti, İngiltere, Türkiye ve Yunanistan ile Kıbrıs Türkleri ve Rumlar arasında imzalanan Londra ve Zürih anlaşmalarıyla kuruldu. Anlaşmada imzası bulunan İngiltere, Türkiye ve Yunanistan daha sonrasında Kıbrıs Cumhuriyeti'nin garantör devletleri oldular. Kıbrıs Cumhuriyeti Anayasa'sıyla Türkler ve Rumlara eşit siyasi hak ve statü tanındı.
Kıbrıs Harekatını Tetikleyen Olaylar Nelerdir?
Ada'da yaşayan Rum tarafı, Kıbrıs Türklerinin Ada'da ki varlığını sonlandırma ve Ada'nın Yunanistan'a bağlanmasını amaçlayan Enosis düşüncesiyle faaliyetlerde bulunmaya başladı. Rumlar, Enosis ideasını gerçekleştirmek amacıyla Yunanistan'dan da destek alarak silahlanmaya başladı. 1963 - 74 yılları arasında Kıbrıs Türklerine karşı ambargo uygulamaya, baskı ve zulüm göstermeye başladılar.
Kanlı Noel Olayları
1963 Aralık ayında İsmet İnönü'nün istifası ile hükümet çıkmaza girdi. Bu süreçte Yunanistan hükümeti de el değiştirerek göreve Yorgo Papandreu getirildi. Yorgo Papandreu yönetiminde ki hükümet Londra ve Zürih Antlaşmalarını kabul etmek istemeyerek 13 maddelik değişiklik talebinde bulundu.
Bu süreç içerisinde ''Akritas Planı'' çerçevesinde 20.000'e yakın EOKA militanını Ada'ya soktu. Amaç 8 saat içerisinde Türk köylerini imha ederek Lefkoşa'yı ele geçirmekti. Akritas Planının ilk aşaması olan Markos Drakos heykeli bombalandı. Bombalama suçu Türklerin üzerine atıldı.
Dünya Kamuoyuna Türkler bize saldırdı diyerek gösterildi. 21 Aralık 1963 yılında EOKA saldırıları başladı. EOKA militanları Türklerin yaşadığı köyleri ve mahalleleri hedef aldı. 364 Türk hayatını kaybederken 103 Türk köyü boşaltıldı. Türk alayında görevli ve o gece görevde olan Tabip Binbaşı Nihat İlhan'ın evi basıldı. Nihat İlhan'ın eşi ve çocuğu sığındıkları banyo küvetinde katledildi. Günümüzde Binbaşı Nihat İlhan'ın ailesinin katledildiği ev Barbarlık Müzesi olarak Kıbrıs'ta varlığını sürdürmektedir.
İlk Kıbrıs Barış Harekatı
Terör örgütlerinin faaliyetlerini devam ettirmesi sonucu Türkiye 1960 Garanti Antlaşmasına bağlı kalarak ilk önce diplomatik girişimlerde bulundu. Görüşmeler Londra'da yapıldı. Garantör ülkelerden biri olan Yunanistan'da görüşmeye davet edildi fakat Atina'daki cunta yönetimi görüşmelere katılmayı reddetti.
Türkiye Başbakanı Bülent Ecevit, İngiltere Dışişleri Bakanı James Callaghan ile yaptığı görüşmelerde İngiltere'ye ortak müdahale etme teklifinde bulundu. İngiltere'nin reddetmesi üzerine Ada'da bulunan Türklerin can güvenliğinden endişe eden Ecevit 20 Temmuz 1974 tarihinde Kıbrıs Barış Harekatı'nı başlatma kararını aldı.
Kıbrıs Barış Harekatı ile ilk önce Yunanistan ilhakının önüne geçildi, sonrasında Türk Halkının güvenliği sağlandı. 20 Temmuz 1974 tarihinde Türkler, İngiltere ve Yunanistan'a ''barışın yeniden sağlanabilmesi için müzakere başlatma'' çağrısında bulunarak 22 Temmuz 1974'te harekatı durdurdu.
İkinci Kıbrıs Barış Harekatı
Barışın sağlanabilmesi amacıyla garantör devletler arasında yapılan ilk görüşme 1.Cenevre Konferansı oldu. Cenevre Deklarasyonu ile Ada'da Yunanistan ve Rumlar tarafından işgal edilen Türk bölgelerinin acilen boşaltılması ve barışın anayasal düzen içerisinde tekrar sağlanabilmesi için görüşmelerin bu şekilde devam etmesi kararı alındı.
Cenevre Konferansının ikinci aşamasında ise Yunanistan Ada'da kurulacak yeni anayasal düzeni reddederek Türk birliklerinin geri çekilmesini ön koşul olarak dile getirdi. İlk Cenevre toplantısından sonra ikinci toplantıya kadar Yunan ve Rum birlikleri Türk bölgelerinden çekilmediği gibi saldırılara da devam etti.
Cenevre'de süren görüşmelerin bir anlaşmaya bağlanamayacağı anlaşılınca dönemim Türk Dışişleri Bakanı Turan Güneş, Bülent Ecevit'i arayarak ''Görüşmeler daha uzayacak gibi görünüyor, kızım Ayşe'ye söyleyin tatile çıksın.'' diyerek İkinci Kıbrıs Harekatının Başlaması için parolayı söyledi. Bunun üzerine 14 Ağustos 1974 sabahı Türk Birlikleri harekete geçti.
